Vi volas kuniri, ĉu?

BORGHEJM

(mallaŭta ĝojkrio) Se mi volas! Jes, jes, jes!

ASTA

Jen do venu.

RITA

(malrapide) Ha, tiel. Jes, _do_ vi ja ne povas resti ĉe ni.

ASTA

(ĵetas sin ĉirkaŭ ŝian kolon) Dankon pro ĉio, Rita! (aliras
kaptante la manon de Allmers) Alfred, adiaŭ! Mil, mil fojojn adiaŭ!

ALLMERS

(Mallaŭte, streĉite) Kio estas tio ĉi, Asta? Aspektas ja kiel
forkuro.

ASTA

(en silenta timo) Jes, Alfred, — ja estas ankaŭ forkuro.

ALLMERS

Forkuro de — _mi_!

ASTA

(flustre) Forkuro de vi — kaj de mi mem.

ALLMERS

(sin retirante) Ha —!

(_Asta_ rapidas malsupren en la fono. _Borghejm_ svingas la ĉapelon
kaj sekvas ŝin.)

(_Rita_ apogas sin al la enirejo de la pavilono. _Allmers_ iras en
forta ekscito al la baraĵo kaj staras tie rigardante malsupren. Paŭzo.)

ALLMERS

(turnas sin kaj diras kun sinrego, batale akirita) Jen la vaporŝipo.
_Jen_ rigardu, Rita.

RITA

Mi ne kuraĝas rigardi ĝin.

ALLMERS

Vi ne kuraĝas?

RITA

Ne. Ĉar ĝi havas unu ruĝan okulon. Kaj ankaŭ unu verdan. Grandajn
ardantajn okulojn.

ALLMERS

Ho, estas ja nur la lanternoj, vi scias.

RITA

De nun ili estas okuloj. Por mi. Ili fikse rigardadas el la mallumo.
— Kaj ankaŭ enen en la mallumon.

ALLMERS

Nun ĝi albordiĝas.

RITA

Kie ĝi albordiĝas ĉi-vespere?

ALLMERS

(pli proksime) Ĉe la kajo, kiel kutime, kara —

RITA

(rektigas sin) Ho, kiel ĝi do _povas_ albordiĝi _tie_!

ALLMERS

Ĝi ja devas.

RITA

Sed estas ja _tie_, ke Eyolf —! Kiel do _povas_ tiuj homoj
albordiĝi tie?

ALLMERS

Jes, la vivo estas senkora, Rita.

RITA

La homoj estas senkoraj. Senkonsideraj. Al vivantaj kaj mortintaj.

ALLMERS

Jen vi pravas. La vivo, ĝi antaŭen marŝadas, ĝuste kvazaŭ nenio
okazis.

RITA

(rigardas antaŭen) Okazis ja vere nenio. Ne por la aliuloj. Nur por
ni du.

ALLMERS

(en vekiĝanta doloro) Jes, Rita, — tiel senutile estis, ke vi
naskis lin en doloro kaj plendo. Ĉar nun li ree estas for — sen
postsigno.

RITA

Nur la lambastono saviĝis.

ALLMERS

(impete) Silentu do! Ne aŭdigu al mi tiun vorton?

RITA

(Plendante) Ho, mi ne eltenas la penson, ke ni lin ne plu havas.

ALLMERS

(malvarme kaj amare) Vi kontente senestis de li dum vi lin havis.
Tutajn duontagojn vi ne vidis lin antaŭ viaj okuloj.

RITA

Ne, ĉar tiam mi sciis, ke mi povis vidi lin, kiam ajn mi deziris.

ALLMERS

Jes, tiel ni maluzis la mallongan kunvivon kun eta Eyolf.

RITA

(aŭskultas, timeme) Ĉu vi aŭdas, Alfred! Denove sonoras!

ALLMERS

(rigardas foren) Estas la vaporŝipo, kiu sonorigas. Ĝi
debordiĝos.

RITA

Ho, ne estas pri _tiu_ sonorilo ke mi pensas. La tutan tagon mi
aŭdis sonoradon ĉe la oreloj. — Nun denove sonoradas!

ALLMERS

(al ŝi) Vi misaŭdas, Rita.

RITA

Ne, mi aŭdas ĝin tiel klare. Sonas kiel funebraj sonoriloj.
Malrapide. Malrapide. Kaj ĉiam la samajn vortojn.

ALLMERS

Vortojn? Kiujn vortojn?

RITA

(kapsignas la takton) “Lam-bas-to-no flo-sas.” “Lam-bas-to-no flo-sas.”
Ho, ŝajnas al mi, ke ankaŭ vi povus tion aŭdi.

ALLMERS

(agitas la kapon) Mi aŭdas nenion. Kaj eĉ nenio estas.

RITA

Ja, ja, diru kion vi volas, vi. Mi tion aŭdas tre klare.

ALLMERS

(rigardas trans la baraĵon) Nun ili estas surŝipe, Rita. Ĉar nun
la ŝipo veturas enen al la urbo.

RITA

Ĉu vere, ke vi ne tion aŭdas! “Lam-bas-to-no flo-sas.”
“Lam-bas-ton— —”.

ALLMERS

(iras antaŭen) Ne staru aŭskultante ion, kio ne ekzistas. Mi
diras, ke nun Asta kaj Borghejm estas surŝipe. Jam survoje. — Asta
estas for.

RITA

(rigardas lin eviteme) Jen do ankaŭ vi baldaŭ estos for, Alfred?

ALLMERS

(rapide) Al _kio_ vi aludas?

RITA

Ke vi sekvos vian fratinon.

ALLMERS

Ĉu ŝi ion diris?

RITA

Ne. Sed vi ja mem diris, ke estis pro Asta, ke — ke ni du trovis unu
la alian.

ALLMERS

Jes, tamen vi mem ligis min. Per la kunvivado.

RITA

Ho, por via animo mi ne plu estas — ne plu tia — rave delikata.

ALLMERS

La leĝo de la transformo tamen povus eble kunteni nin.

RITA

(kapsignas malrapide) _Okazas_ transformo en mi nun. Tion mi
dolorige sentas.

ALLMERS

Dolorige?

RITA

Jes, ĉar estas kvazaŭ ia nasko ankaŭ en _tio_.

ALLMERS

Jes estas. Aŭ releviĝo. Transiro al pli supera vivo.

RITA

(rigardas senkuraĝe antaŭ si) Jes, — sed pereo de la tuta, tuta
feliĉo de la vivo.

ALLMERS

Tiu pereo, ĝi estas ja vere la gajno.

RITA

(impete) Ho, parolturnoj! Bona Dio, ni estas ja tamen teraj homoj.

ALLMERS

Ni iom parencas ankaŭ al maro kaj ĉielo, Rita.

RITA

Eble vi. Ne mi.

ALLMERS

Ho jes. _Vi_ pli ol vi mem scietas.

RITA

(paŝon pli proksimen) Aŭskultu, Alfred, — ĉu vi ne volus pensi
rekomenci vian laboron?

ALLMERS

Tiun laboron, kiun vi malamis?

RITA

Mi fariĝis facile kontentigebla nun. Mi estas preta dividi vin kun
la libro.

ALLMERS

Kial?

RITA

Nur por reteni vin ĉi tie ĉe mi. Proksime.

ALLMERS

Ho, mi vere ne povas helpi vin, Rita.

RITA

Sed eble mi povus helpi vin.

ALLMERS

Pri la laboro, vi celas?

RITA

Ne. Pri la vivado.

ALLMERS

(agitas la kapon) Ŝajnas al mi, ke mi ne havas vivon vivindan.

RITA

Nu, do por subporti la vivon.

ALLMERS

(sombre, antaŭen) Mi opinias, ke estus pli bone por ni ambaŭ, ke
ni rompus la geedzecon.

RITA

(rigardas lin esplore) Kien vi rifuĝus? Eble tamen al Asta?

ALLMERS

Ne. De nun neniam al Asta.

RITA

Kien do?

ALLMERS

Supren en la solecon.

RITA

Supren inter la montojn? Ĉu _tion_ vi sugestas?

ALLMERS

Jes.

RITA

Sed jeno estas ja nur fantaziaĵoj, Alfred! Tie supre vi ja ne povas
vivi.

ALLMERS

Tamen tien mi nun tiriĝas.

RITA

Kial? Diru al mi!

ALLMERS

Eksidu. Jen mi rakontos ion al vi.

RITA

Ion, kio okazis al vi tie supre?

ALLMERS

Jes.

RITA

Kaj pri kio vi silentis antaŭ Asta kaj mi?

ALLMERS

Jes.

RITA

Ho, vi silentas pri ĉio. Vi ne devus.

ALLMERS

Eksidu tien. Kaj jen mi rakontos al vi.

RITA

Jes, jes, — mi aŭskultos! (Ŝi sidigas sin sur la benkon ĉe la
pavilono.)

ALLMERS

Mi estis sola tie supre. Meze inter la montegoj. Jen mi venis al
vasta, dezerta montara lago. Kaj mi devis transiri tiun lagon. Sed mi
ne povis. Ĉar troviĝis nek boato nek homoj.

RITA

Nu? Kaj sekve kio?

ALLMERS

Jen mi iris sola en flankan valon. Ĉar tie, mi opiniis, ke mi venus
trans la montodorsojn kaj inter la pintojn. Kaj poste malsupren al la
alia bordo de la lago.

RITA

Ho, kaj jen vi certe eraris pri la vojo, Alfred!

ALLMERS

Jes; mi misprenis pri la direkto. Ĉar vojo aŭ vojeto tie ne
troviĝis. Kaj mi iris la tutan tagon. Kaj ankaŭ la tutan sekvantan
nokton. Kaj fine mi kredis, ke mi neniam plu trovus vojon al homoj.

RITA

Ne hejmen al ni? Ho, jen mi scias, ke viaj pensoj iris al ni.

ALLMERS

Ne, — ili tion ne faris.

RITA

Ĉu ne?

ALLMERS

Ne. Estis strange. Ŝajnis al mi, ke vi kaj Eyolf, vi ambaŭ fariĝis
tiom foraj, foraj de mi. Kaj ankaŭ Asta.

RITA

Sed pri kio vi do pensis?

ALLMERS

Mi ne pensis. Mi tiradis min laŭ la deklivoj, — kaj ĝuis la pacon
kaj plaĉan senton de la percepto de morto.

RITA

(eksaltas) Ho, ne uzu tiajn vortojn pri tiu teruraĵo!

ALLMERS

Tiel mi sentis. Tute ne timo. Ŝajnis al mi, ke mi kaj la morto
kuniris kvazaŭ du bonaj kamaradoj. Estis tiom nature, — tiom
simple, ĉio, ŝajnis al mi tiam. En mia parencaro la homoj ne
kutimas fariĝi maljunaj —

RITA

Ho, silentu pri tiaĵoj, Alfred! Ĉar vi ja tamen sekure elvenis.

ALLMERS

Jes; kaj jen subite mi atingis la celon. Sur la alia bordo de la
lago.

RITA

Estus nokto en teruro por vi, Alfred. Sed nun poste vi ne volas
konfesi tion por vi mem.

ALLMERS

Tiu nokto suprenlevis min al decido. Kaj jen okazis, ke mi turnis kaj
iris rekte hejmen. Al Eyolf.

RITA

(mallaŭte) Tro malfrue.

ALLMERS

Jes. Kaj kiam jen — la kamarado venis kaj prenis lin —. Jen
blovaĉis teruro de li. De la tuto. De _ĉio_, — kion ni tamen ne
kuraĝas forlasi. Tiom terligitaj ni ambaŭ estas, Rita.

RITA

(kun brileto de ĝojo) Jes, ĉu ne vere! Ankaŭ vi! (pli proksime)
Ho, ni vivu do la vivon kune plej eble longe!

ALLMERS

(levas la ŝultron) Vivi la vivon. Jes! Kaj eĉ nenion havi por ĝin
plenigi. Dezerto kaj malpleneco ĉio. Kien ajn mi rigardas.

RITA

(timigita) Ho, frue aŭ malfrue vi foriros de mi, Alfred! Mi tion
sentas! Kaj mi ankaŭ vidas laŭ via aspekto! Vi foriros de mi!

ALLMERS

Kun la vojkamarado, vi aludas?

RITA

Ne, mi aludas tion, kio ankoraŭ pli aĉa estas. Libervole vi foriros
de mi. Ĉar estas nur ĉi tie, ĉe mi, ke vi ne trovas, ke vi havas
vivotaskon. Respondu al mi! Ĉu ne tiel vi pensas?

ALLMERS

(rigardas ŝin firme) Kaj se nun mi pensis —?

(Bruo kaj kriado kvazaŭ de koleraj, ekscititaj voĉoj aŭdiĝas de
fore malsupre. _Allmers_ iras al la baraĵo.)

RITA

Kio estas? (ekkriante) Ho, vidu, ili lin trovis!

ALLMERS

Li neniam estos trovata.

RITA

Sed kio do estas?

ALLMERS

(antaŭeniras) Nur interbatado, — kiel kutime.

RITA

Malsupre sur la marbordo?

ALLMERS

Jes. La tuta marborda vilaĝo devus esti forigata. Nun la edzoj venas
hejmen. Ebriaj kiel kutime. Draŝas la infanojn. Aŭdu kiel la knaboj
ululas! La virinoj kriaĉas pri helpo por ili —

RITA

Jes, ĉu ni ne sendu iun malsupren por helpi ilin?

ALLMERS

(malmole kaj kolere) Helpi ilin, kiuj ne helpis Eyolf! Ne, lasu ilin
perei, — kiel ili lasis Eyolf perei!

RITA

Ho, ne parolu tiel, Alfred! Ne pensu tiel!

ALLMERS

Mi ne povas alimaniere pensi. Ĉiuj tiuj domaĉoj devus esti
malkonstruataj.

RITA

Kaj kio do fariĝus de tiuj multaj malriĉaj homoj?

ALLMERS

Ili rifuĝu aliloken.

RITA

Kaj la infanoj?

ALLMERS

Ĉu gravas, kie ili pereas.

RITA

(silente, riproĉe) Vi trudas vin mem al tia malmoleco, Alfred.

ALLMERS

(impete) De nun mi _rajtas_ esti malmola! Estas ankaŭ mia
_devo_!

RITA

Via devo?

ALLMERS

Mia devo al Eyolf.