Dorf! Pripensu do —

FRAŬLINO HESSEL
Unue mi pripensas la feliĉon de la knabo. Ĉar kunhelpi, tion mi
devas; li mem ne estas precipe entreprenema en tiaĵoj; knabinetoj
kaj virinoj li neniam vere komprenis.

SINJORINO BERNICK
Li? Johan! Nu, aspekte ni havas bedaŭrindajn pruvojn por —

FRAŬLINO HESSEL
Ho, inferen kun tiu stulta historio! Kie estas Bernick? Mi volas
paroli kun li.

SINJORINO BERNICK
Lona, vi ne faru, mi diras!

FRAŬLINO HESSEL
Mi faros. Se la knabo ŝatas ŝin, — kaj ŝi lin, — ili sekve havu
unu la alian. Bernick estas ja tia saĝa viro; li devas trovi
solvon —

SINJORINO BERNICK
Kaj vi imagus, ĉu tiuj usonaj maldecaĵoj estus tolerataj ĉi tie —

FRAŬLINO HESSEL
Babilaĵo, Betty —

SINJORINO BERNICK
— ke viro, kiel Karsten, kun sia severa morala pensmaniero —

FRAŬLINO HESSEL
Ho, pa, ĝi certe ne estas tiel senmezure severa.

SINJORINO BERNICK
Kion vi kuraĝas diri?

FRAŬLINO HESSEL
Mi kuraĝas diri, ke Bernick certe ne estas multe pli morala ol aliaj
viroj.

SINJORINO BERNICK
Tiel profunde sidas do ankoraŭ la malamo al li! Sed kion vi do volas
ĉi tie, ĉar vi ja neniam povis forgesi ke —? Mi ne komprenas, ke
vi kuraĝis rigardi lin rekte en la okulojn post tiu hontinda
insulto, kiun vi tiam alportis al li.

FRAŬLINO HESSEL
Jes, Betty, tiam mi senpripense aĉe faris.

SINJORINO BERNICK
Kaj kiel grandanime li pardonis vin, li, kiu ja neniam faris
delikton! Ĉar _li_ ja ne povas kulpiĝi pro tio, ke vi pri io
esperadis. Sed depost tiam vi malamis ankaŭ _min_. (ekploras) Vi
neniam malenviis al mi mian feliĉon. Kaj nun vi venas ĉi tien por
renversi ĉion tion super min, — por montri al la urbo, en kiun
familion mi enkondukis Karsten. Jes, estas super min ke ĉio falos,
kaj estas _tio_, kion vi volas. Kaj tio estas aĉa de vi! (Ŝi eliras
plorante tra la fona pordo maldekstre.)

FRAŬLINO HESSEL
(postrigardas ŝin) Kompatinda Betty.

(_Konsulo Bernick_ venas el sia ĉambro.)

KONSULO BERNICK
(ankoraŭ ĉe la pordo) Jes, jes, bone, sinjoro Krap; bonege. Sendu
400 kronojn por manĝigado al la povruloj. (turnas sin) Lona! (pli
proksime) Vi sola? Ĉu Betty ne venas?

FRAŬLINO HESSEL
Ne. Eble mi serĉu ŝin?

KONSULO BERNICK
Ne, ne, ne, lasu tion! Ho, Lona, vi ne scias, kiel mi arde sopiris
paroli malferme kun vi, — petegi vian pardonon.

FRAŬLINO HESSEL
Aŭskultu, Karsten, ni ne estu sentimentalaj; tio ne konvenas al ni.

KONSULO BERNICK
Vi _devas_ aŭskulti min, Lona. Mi ja scias, kiel mi havas la ŝajnon
kontraŭ mi nun, kiam vi sciiĝis pri la okazaĵo kun la patrino de
Dina. Sed mi ĵuras, ke tio estis nur mallonga erariĝo; efektive mi
vere kaj sincere iam ŝatis vin.

FRAŬLINO HESSEL
Kial vi kredas ke mi estas veninta hejmen?

KONSULO BERNICK
Eĉ se ion ajn vi intencas, mi petas vin nenion fari, antaŭ ol mi
justigis min. Mi povas, Lona; mi almenaŭ povas senkulpigi min.

FRAŬLINO HESSEL
Nun vi estas en timo. — Vi iam ŝatis min, vi diras. Jes, pri tio vi
certigis min sufiĉe ofte en viaj leteroj; kaj eble tio estis vero —
iamaniere, tiom longe kiom vi vivis tie en granda liberigita mondo,
kiu donis al vi kuraĝon mem pensi libere kaj alte. Vi eble trovis en
mi iom pli da karaktero kaj volo kaj memdependeco, ol ĉe la plimulto
ĉi-hejme. Kaj estis ja ankaŭ sekreto nur inter ni du; neniu povis
ŝercaĉi pri via malbona gusto.

KONSULO BERNICK
Lona, kiel vi povas do kredi —?

FRAŬLINO HESSEL
Sed kiam vi revenis; kiam vi aŭdis la mokadon, kiu hajlis super min;
kiam vi spertis la ridadon super ĉion, kion oni ĉi tie nomis miajn
absurdaĵojn —

KONSULO BERNICK
Vi _estis_ senkonsidera tiam.

FRAŬLINO HESSEL
Pleje por ĉagreni tiujn jupvestitajn kaj pantalonvestitajn
geprudulojn, kiuj trotadis ĉirkaŭe en la urbo. Kaj kiam vi
renkontis la juna alloga aktorino —

KONSULO BERNICK
Estis nur danda petolaĵo; nenio pli; mi ĵuras al vi, eĉ ne la
dekono estis vero de tiu klaĉo kaj tiuj onidiroj, kiuj cirkuliĝis.

FRAŬLINO HESSEL
Nu, bone; sed kiam Betty venis hejmen, bela, floranta, adorata de
ĉiuj, — kaj fariĝis konate, ke ŝi heredus la monon post onklino,
kaj ke mi ricevus nenion — —

KONSULO BERNICK
Nu, jen ni estas ĉe la afero, Lona; kaj nun vi aŭdu senvuale. Mi ne
amis Betty tiam; mi ne rompis kun vi por iu nova inklino. Estis rekte
por la mono; estis devige; mi _devis_ havigi ilin al mi.

FRAŬLINO HESSEL
Kaj tion vi diras al mi rekte antaŭ la okuloj?

KONSULO BERNICK
Jes, mi faras. Aŭskultu min, Lona —

FRAŬLINO HESSEL
Kaj vi tamen skribis al mi, ke nesubigebla amo al Betty kaptis vin,
kaj vi alvokis mian grandanimon, kaj petegis min pro Betty silenti
pri tio kio antaŭe estis inter ni —

KONSULO BERNICK
Mi devis, mi diras.

FRAŬLINO HESSEL
Nu, je la vivanta Dio, nun mi ne pentas, ke mi tiam agis senpripense.

KONSULO BERNICK
Lasu min fride kaj trankvile diri al vi, kiel la stato estis en tiuj
tagoj. Mia patrino, kiel vi memoras, estris la komercon; sed tute
mankis al ŝi komerca kompreno. Rapide mi vokiĝis hejmen de Parizo;
la tempoj estis krizaj; mi metus la aferojn sur firmajn piedojn.
Kion mi trovis? Mi trovis ion, kio devus esti tenata en la plej
profunda sekreto: firmaon preskaŭ ruinigita. Jes, ĝi estis
preskaŭ ruinigita, tiu ĉi malnova respektata firmao, kiu staris
dum tri generacioj. Kion povis mi fari, la filo, la sola filo,
krom ĉirkaŭrigardi por savrimedo.

FRAŬLINO HESSEL
Kaj vi savis la firmaon Bernick je ofero de virino.

KONSULO BERNICK
Vi bone scias, ke Betty amis min.

FRAŬLINO HESSEL
Sed mi?

KONSULO BERNICK
Kredu min, Lona, — vi neniam fariĝus feliĉa kun mi.

FRAŬLINO HESSEL
Ĉu estis el zorgemo por mia feliĉo, ke vi forlasis min?

KONSULO BERNICK
Ĉu eble vi kredas, ke el egoismaj motivoj mi agis kiel mi faris? Se
mi tiam starus sola, mi brave rekomencus. Sed vi ne komprenas kiel
komercisto sub senmezura respondeco kunkreskas kun la komerco,
kiun li heredas. Ĉu vi scias ke la bonfarto de centoj, eĉ miloj
dependas de li? Ĉu vi ne pripensas, ke la tuta socio, kiun kaj vi
kaj mi nomas nian hejmon, tuŝiĝus severe, se la firmao Bernick
ruiniĝus?

FRAŬLINO HESSEL
Ĉu estas ankaŭ pro la socio, ke vi dum tiuj dek kvin jaroj restis
staranta en la mensogo?

KONSULO BERNICK
En mensogo?

FRAŬLINO HESSEL
Kion scias Betty pri ĉio, kio kuŝas sube kaj antaŭe de ŝia
kunligo kun vi?

KONSULO BERNICK
Ĉu vi opinias ke mi por neniu utilo vundus ŝin malkovrante tiujn
aferojn?

FRAŬLINO HESSEL
Por neniu utilo vi diras? Nu ja, vi ja estas komercisto; vi certe
komprenas kio estas utila. — Sed aŭdu nun, Karsten, nun ankaŭ _mi_
volas paroli fride kaj trankvile. Diru, — ĉu vi ankaŭ vere estas
feliĉa?

KONSULO BERNICK
En la familio, vi pensas?

FRAŬLINO HESSEL
Nu ja.

KONSULO BERNICK
Mi estas, Lona. Vi ne senutile estas estinta tia sindonema amikino
por mi. Mi kuraĝas diri, ke mi fariĝis pli kaj pli feliĉa laŭ la
jaroj. Betty estas bona kaj cedema. Kaj kiel ŝi dum la jaroj lernis
kurbi sian konduton laŭ _tio_, kio estas karakteriza en _mi_ —

FRAŬLINO HESSEL
Hm.

KONSULO BERNICK
Antaŭe ŝi ja nutris kelkajn romantikajn imagaĵojn pri la amo; ŝi
ne povis akordiĝi kun la ideo, ke ĝi iom post iom transirus al
trankvila amikecflamo.

FRAŬLINO HESSEL
Sed nun ŝi estas kontenta?

KONSULO BERNICK
Komplete. Sciu, ke la ĉiutaga rilato kun _mi_ ne estas sen maturiga
influo al ŝi. La homoj devas reciproke lerni malaltigi siajn
postulojn, se oni volas agi kontentige en la socio en kiu oni
troviĝas. Tion ankaŭ Betty laŭe lernis kompreni, kaj tial nia domo
estas nun modelo por niaj samcivitanoj.

FRAŬLINO HESSEL
Sed tiuj samcivitanoj nenion scias pri la mensogo?

KONSULO BERNICK
Pri la mensogo?

FRAŬLINO HESSEL
Jes, pri la mensogo en kiu vi nun stara dum dek kvin jaroj.

KONSULO BERNICK
Kaj tion vi nomas — —?

FRAŬLINO HESSEL
Mensogo mi ĝin nomas. La triobla mensogo. Unue la mensogo kontraŭ
mi; poste la mensogo kontraŭ Betty; kaj fine la mensogo kontraŭ
Johan.

KONSULO BERNICK
Betty neniam postulis, ke mi parolu.

FRAŬLINO HESSEL
Ĉar ŝi nenion sciis.

KONSULO BERNICK
Kaj vi tion ne postulos; — pro konsidero rilate ŝin vi tion ne
postulos.

FRAŬLINO HESSEL
Ho ne, mi certe scios toleri la ridsalvojn; mi havas fortan dorson.

KONSULO BERNICK
Kaj ankaŭ Johan ne postulos; li jam promesis al mi.

FRAŬLINO HESSEL
Sed vi mem, Karsten? Ĉu ne estas io interne en vi, kio postulas
eliri el la mensogo?

KONSULO BERNICK
Ĉu mi libervole oferus mian familian feliĉon kaj mian staton en la
socio!

FRAŬLINO HESSEL
Kiun rajton havas vi stari en la loko kie vi nun staras?

KONSULO BERNICK
Dum dek kvin jaroj mi tage aĉetis al mi eron de rajto — per mia
konduto, kaj per tio kion mi faris kaj progresigis.

FRAŬLINO HESSEL
Jes, vi multe faris kaj progresigis, por vi mem kaj por aliuloj.
Vi estas la plej riĉa kaj potenca homo en la urbo; sub via volo
ili kuraĝas nenion alian fari ol kurbiĝi, ĉiuj, ĉar vi estas
konsiderata esti sen makulo kaj perfekta; via hejmo estas konsiderata
kiel modela hejmo, via konduto kiel modela konduto. Sed ĉiu tiu
gloro, kaj eĉ vi mem samtempe, staras kvazaŭ sur ŝanceliĝanta
marĉo. Momenteto povos okazi, vorto povos esti dirata, — kaj vi
kune kun la tuta gloraĵo suben sinkos, se vi ne savos vin
ĝustatempe.

KONSULO BERNICK
Lona, — kion vi vere volas ĉi tie?

FRAŬLINO HESSEL
Mi volas helpi vin al firma grundo sub la piedoj, Karsten.

KONSULO BERNICK
Venĝo! Vi volas venĝi vin? Mi ja suspektis. Sed vi ne sukcesos!
Estas nur unu ĉi tie, kiu povas paroli kun aŭtoritato, kaj li estas
silenta.

FRAŬLINO HESSEL
Johan?

KONSULO BERNICK
Jes, Johan. Se aliulo kulpigos min, mi ĉion neas. Se oni volas
detrui min, mi luktos je la vivo. Sed vi neniam sukcesos, mi diras!
Li, kiu povus faligi min, li silentas — kaj li reen forvojaĝos.

(_Grandkomercisto Rummel_ kaj _komercisto Vigeland_ venas de
dekstre.)

GRANDKOMERCISTO RUMMEL
Bonan tagon, bonan tagon, kara Bernick; vi devas veni kun ni en la
komerca asocio; ni havas kunvenon pri la fervoja afero, vi ja scias.

KONSULO BERNICK
Mi ne povas.